Президент Қасым‑Жомарт Тоқаевтың 2025 жылғы 8 қыркүйектегі Жолдауында Үкіметке «Digital Qazaqstan» атаулы тұжырымдамалық құжат әзірлеуді тапсырғаны ерекше атап өтілді. Осы құжаттың мақсаты — елдегі барлық цифрлық бастамалар мен жобаларды ұлттық стратегиямен үйлестіру, жасанды интеллектіні дамытуды жүйелі жолға қою. Қазірдің өзінде Қазақстанда жасанды интеллектіні қолдану, цифрландыру, деректерді басқару салаларында жүйелі реформалар жүріп жатыр.
Шымкент қаласы цифрландыру мен smart city технологияларын енгізуде алға қойған стратегияларды іске асыруда. Қала «Dahua Technology», «HikVision» және басқа да жетекші компаниялармен қауіпсіздік және цифрландыру саласында ынтымақтастық келісімдерін жасасып, тәжірибе алмасу бастамаларын көтерді. Бұл қадам қала инфрақұрылымына жоғары технологиялық жүйелерді енгізуге, көше сәулеті, бейнебақылау, жарықтандыру, қоғамдық қауіпсіздік жүйелерін цифрлық басқаруға серпін береді.
Мысалы, қала көшелерінде интеллектуалды жарықтандыру жүйелері, умный видеокамералар, орталықтандырылған басқару панельдері қолға алынуы мүмкін. Мұндай жүйелер қаланың энергия үнемдеуі мен қызмет көрсету тиімділігін арттырады.
Жолдауда Президент авиациялық жүк тасымалы саласын дамытуға да ерекше назар аударды. Бұл салада шағын қателіктердің өзі экономикалық салдарға әкелуі мүмкін болғандықтан, қауіпсіздік, сенімділік пен халықаралық сәйкестік маңызды факторлар саналады.
Осы тұрғыда Шымкент әуежайы KZ/RA3/00004‑01 тіркеу нөмірімен RA3 мәртебесін иеленіп, Еуропаның RA3 деректер базасына ресми енгізілді. Бұл мәртебе әуежайға Еуропа елдеріне бағытталған жүктерді транзиттік бекеттерде қосымша тексерусіз жеткізу мүмкіндігін береді. Нәтижесінде:
-
Жүк тасымалы уақытты қысқартумен жүзеге асады;
-
Логистикалық тізбектер оңайырақ болады;
-
Серіктестер мен клиенттердің қаржылық шығындары азаяды;
-
Әуежайдың халықаралық мәртебесі күшейеді;
-
Азия, Таяу Шығыс және Еуропа нарықтарына шығу жолдары кеңейеді.
Бұл жағдай Шымкентті Орталық Азиядағы транзиттік хаб ретінде орнықтыруға ықпал етеді. Қала Қытай, Ресей, Иран, Түркия бағыттарына жақын орналасқандығынан, логистикалық артықшылықты ұтымды пайдалана алады.
Шымкент әуежайында тек сертификат алу ғана емес, инфрақұрылымды жаңғырту жобалары да жүргізілуде. Атап айтқанда:
-
Екінші ұшу-қону жолағы салынады: ұзындығы 3500 метр, ені 60 метр, жамылғысы — ПСН-80 категориясындағы төсем. Мұндай құрылыс ірі жүк ұшақтарын қабылдауға мүмкіндік береді.
-
Жаңа жолақ заманауи навигациялық және қауіпсіздік жүйелерімен жабдықталады. Ол төмен көрініп қалу немесе жауа-рай жағдайы нашар болған кезде де ұшақты қабылдауды қамтамасыз етеді.
-
Бұл жобалар әуе қатынасының тұрақтылығын, сенімділігін және қауіпсіздігін жоғары деңгейге шығарады.
Қазақстанда цифрландыру мен жасанды интеллектіні дамыту бойынша институционалды қадамдар да жүзеге асырылуда:
-
Елде Жасанды интеллекті комитеті құрылып, AI заң жобасы әзірленді.
-
Бұл бағыттағы қызметтерді біріктіру үшін Digital Qazaqstan стратегиясы жасалмақ.
-
Ақпараттық жүйелерді біріктіру, QazTech платформасын дамыту, мемлекеттік қызметтерді цифрландыру тапсырмалары алға қойылуда.
-
Елдегі электронды үкімет (e‑gov) жүйесі де кеңеюде: көптеген қызмет түрлері онлайн түрде қолжетімді болуда.
Шымкент қаласының цифрландыру және авиациялық логистика салаларындағы жетістіктері — елдің жалпы ұлттық стратегиялық бағытына сәйкес қадамдар.
-
Digital Qazaqstan тұжырымдамасы тұтас цифрлық трансформацияны жеңілдетеді;
-
Қала мен әуежайдың RA3 мәртебесі — халықаралық логистикадағы сенімділік белгісі;
-
Инфрақұрылымдық жобалар мен smart city бастамалары Шымкентті технологиялық қалаға айналдырады;
-
Барлық бастамалар мемлекеттік стратегиямен үндесіп, елдің инновациялық даму бағытына үлес қосады.
Осылайша, Шымкент цифрландыру мен авиациялық логистика саласында жүру жылдамдығын арттырып, стратегиялық мүмкіндіктерді жүзеге асыруда бастамашыл қала болады.
Пікір қалдыру