Шымкент қаласында тұрғындардың қаржылық сауаттылығын арттыру және интернеттегі алаяқтықтан қорғау мақсатында ауқымды ақпараттық-алдын алу шаралары жүргізілуде. Бұл акция «Учаске» жедел-профилактикалық іс-шарасы аясында ұйымдастырылып, қоғамның цифрлық қауіпсіздігіне ерекше назар аударылуда.
Шымкент қаласы Полиция департаментінің Еңбекші аудандық басқармасы қызметкерлері жергілікті тұрғындармен кездесіп, интернет-алаяқтардың жаңа тәсілдері жайлы жан-жақты мәлімет берді. Құқық қорғаушылардың айтуынша, қылмыскерлер жалған банк қосымшаларын, фейк жеткізу қызметтерін, мемлекеттік органдардың атынан таратылатын жалған хабарламаларды жиі пайдаланады. Әсіресе «жеңіл табыс» немесе «тиімді инвестиция» уәделері арқылы сенімге кіру әрекеттері жиілеп отыр.
Полиция ескертеді: қазіргі таңда кибералаяқтар әлеуметтік инженерияны, психологиялық қысымды және заманауи технологияларды шебер қолданып келеді. Кең тараған әдістердің қатарында банктің қызметкері болып қоңырау шалып, құпия кодтарды сұрату, жалған SMS хабарламалардағы күмәнді сілтемелер, сондай-ақ төмен бағамен тауар ұсынатын алаяқтық жарнамалар бар.
Статистика да бұл қауіптің өсіп отырғанын көрсетеді. ҚР Ішкі істер министрлігінің дерегінше, 2024 жылы республика бойынша 15 мыңнан астам интернет-алаяқтық фактісі тіркелген. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 30 пайызға көп. Шымкентте де мұндай қылмыстар жиі кездесіп, жалпы қылмыс құрылымында айтарлықтай орын алып отыр. Сарапшылардың пікірінше, шын мәнінде құрбандар саны бұдан да көп болуы мүмкін, себебі көптеген азаматтар полицияға жүгінбейді.
Түсіндіру жұмыстары барысында полицейлер қарапайым, бірақ маңызды қағидаларды есте сақтауды ұсынады: ешқашан құпия кодтарды үшінші тұлғаға бермеу, күмәнді сілтемелерге өтпеу, сайттардың ресми дереккөздер арқылы тексерілуі және банктердің жедел желісіне хабарласу. Сондай-ақ жастарға цифрлық қауіпсіздікті үйретудің маңыздылығы ерекше атап өтілді.
Мұндай акциялар тек Шымкентте ғана емес, өзге өңірлерде де қолға алынған. Алматы мен Астанада жуырда «Стоп, мошенничество» атты ауқымды іс-шаралар өткізіліп, полиция банктермен және еріктілермен бірлесіп тұрғындарға жадынама таратып, тегін кеңестер ұсынды.
Халықаралық тәжірибе де алдын алу жұмыстарының маңызын айқындайды. Мәселен, Ресейде 2025 жылдың алғашқы жарты жылдығында телефон және интернет-алаяқтықтан келген шығын 40 миллиард рубльден асқан. Еуропалық одақ елдерінде де жыл сайын миллиондаған азамат фейк интернет-қызметтердің құрбанына айналады.
Қазақcтандық полицейлердің айтуынша, азаматтардың қорғанысы ең алдымен олардың қаржылық сауаттылығына байланысты. Сондықтан алдағы айларда мектептер мен жоғары оқу орындарында арнайы дәрістер, жастар арасында «Қауіпсіз интернет» тақырыбында байқаулар ұйымдастыру жоспарланған.
Құқық қорғаушылардың пікірінше, тек мемлекеттің, қаржы ұйымдарының, білім беру мекемелерінің және қоғамның бірлескен әрекеті ғана киберқылмыстың алдын алуға мүмкіндік береді. Полиция азаматтарға күмәнді жағдай туындаған кезде уақыт оздырмай құқық қорғау органдарына хабарласуды еске салады.
Пікір қалдыру